Ülkemizde son dönemlerde yaşanan zehirlenme vakalarının ıspanağa karışan güzelavrat otunun neden olmasıyla ilgili uyarılarda yer alan Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) İlaç ve Farmasötik Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi (İLAFAR) Müdürü Prof. Dr. Sena Sezen, söz konusu bitkinin tıbbı alanda bir çok hastalığın yanı sıra zehirlenme vakalarının tedavisinde de kullanıldığını söyledi.
Soğuk havaların vazgeçilmez lezzeti kestane kansere aleyhinde koruyor!
YAPRAKLARI YANLIŞLIKLA TÜKETİLDİĞİNDE ZEHİRLİYOR
Yapraklarının yanlışlıkla tüketildiğinde zehirlenmelere yol açtığını gösteren Sezen, “Bu bitki içerisinde atropin adı verdiğimiz, alkaloid yapısında bir maddeyi yüksek oranda taşır. Atropin taşıyan ilaçlar, klinikte çeşitli amaçlarla kullanılır. Bunlar arasında ameliyat öncesi anesteziye hazırlık, bir takım göz hastalıkları, mide barsak sistemi ile ilgili bazı hastalıkların tedavisi ve keza diğer bir takım ilaçlar, açıklanmış mantar türleri ve bir takım tarım ilaçları ile zehirlenme tedavisi yer almaktadır.
Önemli çare edici etkilerine karşın, yanlış dozda kullanıldığında veya atropin içeren tümör büyük oranda tüketildiğinde ölümcül zehirlenmelere yol açar. Zehirlenmelerde en spesifik bulgu ani başlayan yakın görme bozukluğu ve gözbebeği büyümesidir. Kuru-kızarmış cilt, halüsinasyonlar, ajitasyon, ateş yüksekliği, havale, şuur değişikliği, bayılma, göğüs ağrısı, vücutta istemsiz hareketler, titreşim gibi dağıtılmış belirtiler ortaya çıkar. Koma, solunum güçlüğü ve ölüme değin dışarı giden ağır bir klinik tablodur. Zehirlenme vakalarında, güvenilmez bitkinin hastaneye getirilmesi doğru teşhise katkı sağlayacaktır” dedi.
ÜRETİM AŞAMASINDA YOKLAMA YAPILMALIDIR
KTÜ Eczacılık Fakültesi Öğretim Üyesi aynı zamanda İLAFAR Araştırma Grubu Sorumlusu Doç. Dr. Gülin Renda ise, güzelavrat otunun bölgede ıslak orman altlarında yetişen otsu ya da yarı çalımsı yüksek bir bitki olduğunu ifade ederek, “Ispanağın, güzelavratotu yani Atropa belladonna ile ve adamotu olarak bilinen Mandragora autumnalis ile karışabildiği açıklama edilmektedir.Gövdesi dallanmıştır, yaprakları kısa saplı, oval veya eliptik şekilli ve yumuşaktır. Yapraklarının eni yaklaşık 10 cm, boyu ise takriben 30 cm’ye kadar uzamaktadır ve tepesi sivridir. Adem Otu bitkisi daha fazla Güney ve Batı Anadolu’da özellikle tarihi harabelerin çevresinde yetişir. Yapraklar bitkinin tabanında rozet biçiminde bulunur. Her iki bitki de atropin, hiyosiyamin ve skopolamin taşır. Yaprakları yanlışlıkla tüketildiğinde zehirlenmelere yol açarlar. Ispanak ülkemizin çoğu yöresinde yetiştirilen bir sebzedir. Üretimi yapılan illerin başında İzmir, Ankara, Bursa ve Samsun kazanç. Ispanakta cisim otsu yapıdadır, bitki boyu 40-80 cm aralarında değişmektedir. Etli yapraklı çeşitlerde yapraklar çoğunlukla oval şekillidir. Yapraklar 2-30 cm uzunluğunda ve 1-15 cm genişliğinde olabilmektedir. Yaprak şekillerine kadar; yuvarlağa yakın oval ve yaprak uçları sivri çeşitler, yaprak ayasının dilimlenme özellikleri farklı olan çeşitler ve yaprak yüzeyine göre, düz olan ve kabarcıklı olan ıspanak çeşitleri bulunmaktadır. Öteki zehirli bitkilerin yapraklarının ıspanağa göre birazcık daha ince olduğu söylenebilir.